Tư duy nhanh và chậm: Lý thuyết Quy trình kép
Dual Process Theory
Lý thuyết Quy trình kép là một khái niệm tâm lý cho thấy tư duy của con người hoạt động ở hai cấp độ khác nhau – cấp độ trực quan, nhanh và tự động (được gọi là System 1), cũng như cấp độ có chủ ý, chậm và logic hơn (System 2) .
Trong bối cảnh thiết kế UX, việc hiểu 2 hệ thống này có thể giúp các nhà thiết kế tạo ra giao diện và trải nghiệm người dùng phục vụ cho cả hai kiểu suy nghĩ.
System 1: Intuitive and Fast (Trực quan và nhanh chóng)
Dựa vào trực giác, phương pháp phỏng đoán và các lối tắt tinh thần.
Đưa ra những đánh giá nhanh chóng dựa trên cảm xúc và kinh nghiệm trong quá khứ.
Dễ mắc lỗi và sai lệch, nhưng hiệu quả cao cho công việc hàng ngày.
Chế độ tư duy nhanh được ứng dụng khi bạn gặp những tình huống quen thuộc đã từng gặp phải trong quá khứ. Kho lưu trữ não bộ sẽ tập hợp các chuỗi xử lý cho tình huống quen thuộc và cố gắng tự động hóa đưa ra quyết định để tiết kiệm tài nguyên chất xám. Ví dụ: Bạn nhận được những lá thư rác từ một diễn đàn đã đăng ký, thay vì mở và đọc nó, bạn ngay lập tức xóa nó.
System 2: Deliberate and Slow (Có chủ ý và chậm rãi)
Liên quan đến việc suy nghĩ có ý thức, có kiểm soát và ra quyết định.
Đòi hỏi nhiều nỗ lực tinh thần hơn và có thể xử lý các vấn đề phức tạp.
Ít xảy ra lỗi hơn nhưng chậm hơn và tốn nhiều tài nguyên hơn.
Chế độ tư duy chậm được ứng dụng trong các tình huống bất thường, đòi hỏi việc suy nghĩ chuyên sâu. Ví dụ: Cân nhắc giữa 2 phần mềm chỉnh sửa video, cả 2 đều có những tính năng và chi phí phải trả giống nhau. Bạn chắc chắn sẽ đi đến quyết định dựa vào độ phổ biến, tính thẩm mỹ UI, các review từ youtube, các chứng nhận, blog giới thiệu, ý kiến của bạn bè,… Một khi bạn đã có đủ những thông tin trên, khi đó bạn mới đưa ra quyết định mua hay không.
Để tạo ra trải nghiệm người dùng phục vụ cho cả tư duy System 1 và System 2, UX Designer nên:
Thực hiện các nhiệm vụ đơn giản và trực quan: Giảm tải nhận thức bằng cách đơn giản hóa các nhiệm vụ, sử dụng các mẫu quen thuộc và cung cấp hướng dẫn rõ ràng.
Cung cấp tín hiệu trực quan: Sử dụng tín hiệu trực quan như icons, colors và typography để hướng dẫn người dùng thực hiện các tác vụ, đồng thời thúc đẩy sự rõ ràng và hiệu quả.
Giảm thiểu lỗi: Thiết kế hệ thống giúp ngăn ngừa lỗi bằng cách sử dụng các ràng buộc, cung cấp phản hồi và cho phép người dùng hoàn tác hành động của họ.
Phù hợp với các phong cách tư duy khác nhau: Nhận biết rằng những người dùng khác nhau có thể tiếp cận các nhiệm vụ bằng cách sử dụng các phong cách nhận thức khác nhau và thiết kế trải nghiệm phục vụ cho nhiều sở thích khác nhau.
Kiểm tra và lặp lại: Liên tục kiểm tra thiết kế của bạn với người dùng thực và lặp lại dựa trên phản hồi của họ để đảm bảo rằng thiết kế của bạn đáp ứng được tư duy của cả System 1 và System 2.
Bằng cách hiểu Dual Process Theory và thiết kế cho cả 2 loại xử lý nhận thức, UX Designer có thể tạo ra trải nghiệm người dùng vừa thú vị vừa hiệu quả, cuối cùng mang lại sự hài lòng và mức độ tương tác cao hơn cho người dùng.
Last updated